ราชา อาห ภนฺเต นาคเสน กึลกฺขณํ วิญฺญาณนฺติ ฯ เถโร อาห วิชานนลกฺขณํ
วิญฺญาณนฺติ ฯ อุปมํ กโรหีติ ฯ ยถา มหาราช นครคุตฺติโก มชฺเฌ นคริสงฺฆาฏเก
นิสินฺโน ปุรตฺถิมโต ทิสโต ปุริสํ อาคจฺฉนฺตํ ปสฺเสยฺย ฯ เป ฯ อุตฺตรโต ทิสโต ปุริสํ
อาคจฺฉนฺตํ ปสฺเสยฺย เอวเมว โข มหาราช ยญฺจ จกฺขุนา รูปํ ปสฺติ ตํ วิญฺญาเณน
วิชานาติ ยญฺจ โสเตน สทฺทํ สุณาติ ตํ วิญฺญาเณน วิชานาติ ยญฺจ ฆาเนน คนฺธํ
ฆายติ ตํ วิญฺญาเณน วิชานาติ ยญฺจ ชิวฺหาย รสํ สายติ ตํ วิญฺญาเณน วิชานาติ
ยญฺจ กาเยน โผฏฺฐพฺพํ ผุสติ ตํ วิญฺญาเณน วิชานาติ ยญฺจ มนสา ธมฺมํ วิชานาติ
ตํ วิญฺญาเณน วิชานาติ เอวเมว โข มหาราช วิชานนลกฺขณํ วญฺญาณนฺติ ฯ กลฺโลสิ
ภนฺเต นาคเสนาติ ฯ

วิญฺญาณลกฺขณปญฺโห ทฺวาทสโม ฯ

ราชา อาห ภนฺเต นาคเสน กึลกฺขโณ วิตกฺโกติ ฯ เถโร อาห อปฺปนลกฺขโณ
มหาราช วิตกฺโกติ ฯ อุปมํ กโรหีติ ฯ ยถา มหาราช วฑฺฒกี สุปริกมฺมกตํ สนฺธิสฺมึ
ทารุํ กปฺเปติ เอวเมว โข มหาราช อปฺปนลกฺขโณ วิตกฺโกติ ฯ กลฺโลสิ ภนฺเต
นาคเสนาติ ฯ

วิตกฺกลกฺขณปญฺโห เตรสโม ฯ

ราชา อาห ภนฺเต นาคเสน กึลกฺขโณ วิจาโรติ ฯ เถโร อาห อนุมชฺชนลกฺขโณ
วิจาโร มหาราชาติ ฯ อุปมํ กโรหีติ ฯ ยถา มหาราช กํสตาลํ อสินา โกฏิตํ ปจฺจานุรวติ
อนุสนฺธหติ ยถา มหาราช อาโกฏนา เอวํ วิตกฺโก ทฏฺฐพฺโพ ยถา อนุรวโน เอวํ
วิจาโร ทฏฺฐพฺโพติ ฯ กลฺโลสิ ภนฺเต นาคเสนาติ ฯ

วิจารลกฺขณปญฺโห จุทฺทสโม ฯ

ตติโย วคฺโค ฯ

จตุตฺถวคฺโค

ราชา อาห ภนฺเต นาคเสน กึลกฺขโณ มนสิกาโรติ ฯ เถโร อาห
อาวชฺชนลกฺขโณ มหาราช มนสิกาโรติ ฯ กลฺโลสิ ภนฺเต นาคเสนาติ ฯ

มนสิการลกฺขณปญฺโห ปฐโม ฯ

ราชา อาห ภนฺเต นาคเสน สกฺกา ปน อิเมสํ ธมฺมานํ เอกโตภาวคตานํ
วินิภิชฺชิตฺวา นานากรณํ ปญฺญาเปตุํ อยํ ผสฺโส อยํ เ วทนา อยํ สญฺญา อยํ เจนตา
ิอิทํ วิญฺญาณํ อยํ วิตกฺโก อยํ วิจาโรติ ฯ เถโร อาห น สกฺกา มหาราช อิเมสํ
ธมฺมานํ เอกโตภาวคตานํ วินิภชฺชิตฺวา วินิภิชฺชิตฺวา นานากรณํ ปญฺญาเปตุํ อยํ ผสฺโส
อยํ เวทนา อยํ สญฺญา อยํ เจตนา อิทํ วิญฺญาณํ อย วิตกฺโก อยํ วิจาโรติ ฯ
อุปมํ กโรหีติ ฯ ยถา มหาราช รญฺโญ สูทา ยูสํ วา รสํ วา กเรยฺยุํ ตตฺถ ทธึปิ
ปกฺขิเปยฺยุํ โลณึปิ ปกฺขิเปยฺยุํ สิงคเวรํปิ ปกฺขิเปยฺยุํ ชิรกํปิ ปกฺขิเปยฺยุํ มริจฺจํปิ ปกฺขิเปยฺยุํ
อญฺญานิปิ อุปการานิ ปกฺขิเปยฺยุํ อถ ราชา ตเมนํ ปุคฺคลํ เอวํ วเทยิย ทธิสฺส เม
รสํ อาหรถ โลณสฺส เม รสํ อาหรถ สิงฺคเวรสฺส เม รสํ อาหรถ ชิรกสฺส เม
รสํ อาหรถ มริจฺจสฺส เม รสํ อาหรถ สพฺเพสํ เม ปกฺขิตฺตานํ มธุรมธุรรเส
อาหรถาติ ฯ สกฺกา นุ โข มหาราช เสตํ รสานํ เอกโตภาวคตานํ วินิภิชฺชิตฺวา วินิภิชฺชิตฺวา
รสํ อาหริตุํ อิทํ อมฺพิลตฺตํ วา ลวณตฺตํ วา ติตฺตกํ วา กฏุกตฺตํ วา กสายตฺตํ
วา มธุรตฺตํ วาติ ฯ น หิ ภนฺเต น สกฺกา เตสํ รสานํ เอกโตภาวคตานํ วินิภิชฺชิตฺวา
วินิภิชฺชิตฺวา อาหริตุํ อมฺพิลตฺตํ วา ลวณตฺตํ วา ติตฺตกํ วา กฏุกตฺตํ วา กสายตฺตํ
วา มธุรตฺตํ วา อปิ จ โข ปน สเกน ลกฺขเณน สกฺกา อุปคาหิตุนฺติ ฯ เอวเมว
โข มหาราช น สกฺกา อิเมสํ ธมฺมานํ เอกโตภาวคตานํ วินิภิชฺชิตฺวา วินิภิชฺชิตฺวา นานากรณํ
ปญฺญาเปตุํ อยํ ผสฺโส อยํ เวทนา อยํ สญฺญา อยํ เจตนา อิทํ วิญฺญาณํ อยํ
วิตกฺโก อยํ วิจาโรติ อปิ จ โข ปน สเกน ลกฺขเณน สกฺกา อุปคาหิตุนฺติ ฯ เถโร
อาห โลณํ มหาราช จกฺขุวิญฺเญยฺยนฺติ ฯ อาม จกฺขุวิญฺเญยฺยนฺติ ฯ สุฏฺฐุ โข มหาราช